CHƯƠNG 1 ESTE – LIPIT

I. KHÁI NIỆM, DANH PHÁP

- Khi thay nhóm OH ở nhóm cacboxyl của axit cacboxylic bằng nhóm OR thì được este.

- Công thức chung của este đơn chức: RCOOR’. (Tạo từ axit RCOOH và ancol R’COOH)

Este đơn chức: C_xH_yO₂ (y ≤ 2x)

Este no đơn chức: C_nH_2nO₂ (n ≥ 2)

Tên este = Tên gốc hidrocacbon R’+ Tên gốc axit (đổi "ic" thành "at") 

Ví dụ: CH₃COOC₂H₅: etyl axetat; CH₂=CH-COO-CH₃: metyl acrylat

II. TÍNH CHẤT VẬT LÝ

Các este là chất lỏng hoặc chất rắn ở điều kiện thường và chúng rất ít tan trong nước.

Các este thường có mùi thơm đặc trưng: isoamyl axetat có mùi chuối chín, etyl butirat và etyl propionat có mùi dứa, geranyl axetat có mùi hoa hồng,...

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

Phản ứng thủy phân

Môi trường axit:

RCOOR' + H₂O  RCOOH + R'OH

Môi trường kiềm (ví dụ: NaOH, phản ứng xà phòng hóa)

IV. ĐIỀU CHẾ

Các este đều được điều chế bằng cách đun sôi hỗn hợp gồm ancol và axit cacboxylic, có axit sunfuric đặc làm xúc tác (Phản ứng este hóa)

RCOOH + R'OH  RCOOR' + H₂O

Một số este được điều chế bằng phản ứng riêng. 

Ví dụ: Điều chế vinyl axetat:    CH₃COOH+CH≡CH → CH₃COOCH=CH₂

V. ỨNG DỤNG

Các este no đơn chức có mùi thơm của hoa quả chín nên chúng được dùng làm hương liệu cho mỹ phẩm hay thực phẩm, một số este dùng làm chất hóa dẻo.

Xem tất cả bài giảng hoá học