Bài 11. Axit photphoric và muối photphat

A. AXIT PHOTPHORIC

I. CẤU TẠO PHÂN TỬ

Photpho có số oxi hóa là +5

II. TÍNH CHẤT VẬT LÝ

- Tinh thể trong suốt, nóng chảy ở 42,5^oC. Rất háo nước nên dễ chảy rữa, tan trong nước ở bất kì tỉ lệ nào.

- Dung dịch axit photphoric là dung dịch đặc, sánh, không màu, có nồng độ 85%.

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

1. Trong nước H₃PO₄ phân li theo 3 nấc:

H₃PO₄   ⇆ H⁺ + H₂PO₄^-

H₂PO₄^-  ⇆ H⁺ + HPO₄^2-

HPO₄ ^2- ⇆ H⁺ + PO₄^3-

2. Tác dụng với dung dịch kiềm

Tuỳ theo tỉ lệ chất tham gia phản ứng mà H₃PO₄ sinh ra muối axít hoặc muối trung hoà, hoặc hỗn hộp các muối đó

H₃PO₄ + NaOH → NaH₂PO₄ + H₂O  

H₃PO₄ + 2NaOH → Na₂HPO₄+ 2H₂O 

H₃PO₄ + 3NaOH → Na₃PO₄ + 3H₂O   

3. H₃PO₄ không có tính oxi hóa 

IV. ĐIỀU CHẾ

1. Trong phòng thí nghiệm

Axit photphoric được điều chế bằng cách dùng axit nitric đặc oxi hóa photpho:

P + 5HNO₃ ->(nhiệt độ) H₃PO₄ + 5NO₂ + H₂O

2. Trong công nghiệp

Từ quặng photphorit hoặc apatit:

Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ (đ) → 2H₃PO₄ + 3CaSO₄

→ H₃PO₄ thu được không tinh khiết.

- Từ photpho

4P + 5O₂ → 2P₂O₅

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

→ Phương pháp này H₃PO₄ có độ tinh khiết và nồng độ cao hơn.

V. ỨNG DỤNG

- Điều chế muối photphat

- Sản xuất phân lân, thuốc trừ sâu

- Dược phẩm

B. MUỐI PHOTPHAT

I. TÍNH TAN

- Muối trung hoà và muối axit của kim loại Na, K đều tan trong nước

- Với các kim loại khác: Chỉ muối đihiđrophotphat tan, còn lại đều không tan hoặc ít tan

II. NHẬN BIẾT ION PHOTPHAT

- Thuốc thử: Dung dịch AgNO₃

- Hiện tượng: Kết tủa màu vàng

- Phương trình hóa học: 3Ag⁺ + PO₄ ^3- → Ag₃PO₄ (màu vàng)

Xem tất cả bài giảng hoá học