Oxit | Khái niệm hoá học

Oxit là tên gọi của hợp chất gồm 2 nguyên tố hoá học, trong đó có một nguyên tố là oxi.

Ví dụ: CO₂, SO₂, P₂O₅, SO₃, Fe₂O₃, CuO, Cao, N₂O₅,….

Công thức chung của oxit là M_xO_y.

Công thức tổng quát của oxit là M_xO_y. Trong đó: gồm có kí hiệu hóa học của oxi O kèm theo chỉ số y và kí hiệu hóa học của nguyên tố M và M có hoá trị n.

Oxit được chia thành 2 loại chính là oxit axit và oxit bazo.

Oxit axit

Oxit axit thường là oxit của phi kim, khi cho oxit tác dụng với nước thì thu được một axit tương ứng.

Ví dụ:

• CO₂: axit tương ứng là axit cacbonic H₂CO₃
• SO₂: axit tương ứng là axit sunfuric H₂SO₃
• P₂O₅: axit tương ứng là axit phophoric H₃PO₄

Một vài tính chất của Oxit axit như sau: 

Tính tan: Đa số các oxit axit khi hoà tan vào nước sẽ tạo ra dung dịch axit trừ SiO₂:

• Na₂O + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + H₂O
• FeO + HCl → FeCl₂ + H­₂O
• CuO + H₂SO4 → CuSO₄ + H₂O

Tác dụng với oxit bazơ tan: Oxit axit tác dụng với oxit bazơ tan sẽ tạo muối:

• SO₃ + CaO -> CaSO₄
• P₂O₅ +3Na₂O -> 2Na₃PO₄

Tác dụng với bazơ tan: Tuỳ vào tỉ lệ mol giữa oxit axit và bazơ phản ứng sẽ cho ra nước + muối trung hoà, muối axit hay hỗn hợp 2 muối:

• Gốc axit tương ứng có hoá trị II:

– Đối với kim loại trong bazơ có hoá trị I:

Tỉ lệ mol B: OA là 1:

NaOH +SO₂ -> NaHSO₃  (Phản ứng tạo muối axit)

Tỉ lệ mol B: OA là 2:

2KOH +SO₃ -> K₂SO3 +H₂O (Phản ứng tạo muối trung hoà)

– Đối với kim loại trong bazơ có hoá trị II:

Tỉ lệ mol OA: B là 1:

CO₂ +Ca(OH)₂ ->CaCO₃ (Phản ứng tạo muối trung hoà)

Tỉ lệ mol OA: B là 2:

SiO₂ + Ba(OH)₂ ->BaSiO₃ (Phản ứng tạo muối axit)

• Đối với axit có gốc axit hoá trị III:

– Đối với kim loại có hoá trị I:

Tỉ lệ mol B: OA là 6:

P₂O₅ +6NaOH ->2Na₂HPO₄ +H₂O

Tỉ lệ mol B: OA là 4:

P₂O₅ +4NaOH ->2NaH₂PO₄ +H₂O

Tỉ lệ mol B: OA là 2:

P₂O₅ + 2NaOH +H₂O ->2NaH₂PO4

Oxit bazơ

Oxit bazơ thường là oxit của kim loại và tương ứng với một bazơ.

Ví dụ:

• CaO: bazơ tương ứng là canxi hidroxit Ca(OH)₂
• CuO: bazơ tương ứng là đồng hidroxit Cu(OH)₂
• Fe₂O₃: bazơ tương ứng là Fe(OH)₃
• Na₂O : bazơ tương ứng là NaOH

Một vài tính chất của Oxit bazơ như sau

Tác dụng với nước: Chỉ có oxit bazơ của kim loại kiềm và kiềm thổ là tác dụng với nước. Những oxit bazơ tác dụng với nước và do đó cũng tan được trong nước là: Na₂O, K₂O, CaO, BaO, Li₂O, Rb₂O, Cs₂O, SrO.

Công thức: R₂O_n + nH₂O —> 2R(OH)_n (n là hóa trị của kim loại R).

R(OH)n tan trong nước, dung dịch thu được ta gọi chung là dung dịch bazơ hay dung dịch kiềm (dung dịch bazơ tan). Các dung dịch bazơ này thường làm giấy quì tím chuyển sang màu xanh và làm phenolphtalein từ không màu chuyển sang màu hồng.

Tác dụng với axit: Hầu hết các oxit bazơ tác dụng với axit (Thường là HCl hoặc H2SO4) tạo thành muối và nước.

Công thức: Oxit bazơ + Axit —> Muối + H₂O

Tác dụng với oxit axit: Một số oxit bazơ tác dụng với oxit axit tạo thành muối. Thông thường đó là các oxit tác dụng được với nước (tan được trong nước).

Công thức: Oxit bazơ + Oxit axit —-> Muối

Ngoài ra, còn có oxit lưỡng tính và oxit trung tính

• Oxit lưỡng tính: là oxit có thể tác dụng với axit hoặc bazơ tạo ra muối và nước. Ví dụ: Al2O3,ZnO
• Oxit trung tính: là oxit không phản ứng với nước để tạo ra bazơ hay axit nhưng oxit này không phản ứng với bazơ hay axit để tạo muối.Ví dụ: Cacbon monoxit, Nitơ monoxit,..

Xem tất cả khái niệm hoá học